Doelstellingen GLB 2021 – 2027

De Europese Commissie (EC) wil met haar voorstellen het Gemeenschappelijk landbouwbeleid moderniseren en vereenvoudigen. Daarnaast zijn diverse doelstellingen geformuleerd op het gebied van o.a. leefbaarheid platteland, duurzaamheid, klimaat, milieu en biodiversiteit. Een drietal onderdelen worden ingezet om de doelstellingen van klimaat en milieu te behalen:

• Verplicht toepassen van milieu- en klimaatvriendelijke landbouwpraktijken.
• Regelingen klimaat en milieu (‘ecoregelingen’). Deelname is vrijwillig.
• Klimaat- en milieumaatregelen in het kader van plattelandsontwikkeling (pijler II). Ook deelname aan deze regeling is vrijwillig.

Vervanging van de vergroeningseisen

In het nieuwe GLB komen de huidige vergroeningseisen te vervallen. De klimaat- en milieumaatregelen zullen deze vergroeningseisen (deels) vervangen.

Strategisch GLB-plan

Iedere lidstaat moet een strategisch GLB-plan opstellen over de periode 2021-2027. Hierin worden de Europese doelstellingen ‘vertaald’ naar de omstandigheden in de lidstaat. In deze plannen moet aangegeven worden hoe invulling wordt gegeven aan de Europese doelstellingen. Ook worden alle (financiële) keuzes van een lidstaat in dit plan opgenomen inclusief eventuele overhevelingen tussen pijler I en II. Daarnaast worden diverse definities in dit plan opgenomen. Een voorstel voor het strategisch GLB-plan moet uiterlijk op 1 januari 2020 worden ingediend bij de EC.

GLB-budget

Het huidige budget voor het Gemeenschappelijk landbouwbeleid is opgesplitst in de twee onderdelen:

• rechtstreekse betalingen (pijler I) en hieronder vallen:
  • basisbetalingsregeling (basis- en vergroeningspremie);
  • graasdierpremie
• plattelandsontwikkeling (pijler II).

Budget rechtstreekse betalingen

Het budget voor 2020 bedraagt nog € 732 miljoen. Het jaarlijkse budget voor rechtstreekse betalingen in de periode 2021 tot en met 2027 is voor Nederland vastgesteld op circa € 704 miljoen (verlaging van 3,9%). Een gedeelte van dit budget kan worden overgeheveld naar pijler II. Het jaarlijkse budget wordt niet geïndexeerd.

Onderdelen rechtstreekse betalingen 2021–2027

De rechtstreekse betalingen bestaan dan uit de volgende onderdelen:

• basisinkomenssteun inclusief aanvullende inkomenssteun (herverdeling aftopping);
• aanvullende inkomenssteun jonge landbouwers;
• regelingen klimaat en milieu;
• diverse vormen van gekoppelde inkomenssteun.

Basis- en aanvullende inkomenssteun

De huidige basis- en vergroeningspremie komen te vervallen en worden vervangen door de basisinkomenssteun, die bestaat uit een betaling per subsidiabele hectare. In de basis kan deze basisinkomenssteun worden toegepast zonder betalingsrechten. Nederland kan ervoor kiezen om de betalingsrechten te laten vervallen en de basisinkomenssteun uit te betalen op basis van het aantal subsidiabele hectares. Een andere keuze kan zijn dat de betalingsrechten blijven bestaan. Op dit moment is niet bekend of Nederland betalingsrechten wil behouden.

Per bedrijf worden de rechtstreekse betalingen afgetopt als het totale bedrag aan rechtstreekse betalingen, gecorrigeerd voor loonkosten, hoger is dan € 60.000. Het totale bedrag aan kortingen wordt in de vorm van een ‘aanvullende inkomenssteun’ toegekend aan kleine en middelgrote bedrijven.

Aanvullende inkomenssteun jonge landbouwers

Binnen het nieuwe Gemeenschappelijk landbouwbeleid komt er ook een mogelijkheid voor een aanvullende inkomenssteun voor jonge landbouwers. Deze regeling lijkt vergelijkbaar te worden met de huidige ‘toeslag jonge landbouwers’. De definitie van een jonge landbouwer moet op lidstaatniveau worden vastgesteld en moet de volgende zaken omvatten:

• een maximumleeftijd van ten hoogste 40 jaar;
• de voorwaarden om ‘bedrijfshoofd’ te zijn;
• de vereiste passende opleiding en/of vaardigheden.

De aanvullende inkomenssteun jonge landbouwers wordt verleend in de vorm van een jaarlijkse betaling per subsidiabele hectare. De waarde per subsidiabele hectare is nog niet bekend. Dit is mede afhankelijk van het beschikbare budget (minimaal 2%) en het aantal aanvragen van jonge landbouwers.

Regelingen klimaat en milieu

Iedere lidstaat is verplicht om regelingen voor klimaat en milieu (‘ecoregelingen’) in te voeren. Deze ecoregelingen moeten mede invulling geven aan de klimaat- en milieudoelstellingen. Bedrijven kunnen extra steun ontvangen als aan bepaalde normen en voorwaarden wordt voldaan. Deze normen en voorwaarden moeten verder gaan dan de (verplichte) randvoorwaarden, normen voor goede landbouwpraktijk en andere voorschriften voor wat betreft het gebruik van meststoffen, gewasbeschermingsmiddelen en dierenwelzijn.

Bedrijven zijn niet verplicht om bepaalde onderdelen van de ecoregelingen op te pakken. Deelname is dus vrijwillig. De steun voor ecoregelingen wordt uitgekeerd in de vorm van een jaarlijkse betaling per subsidiabele hectare.

Gekoppelde inkomenssteun

Binnen de rechtstreekse betalingen komen ook nu weer mogelijkheden voor gekoppelde steun. Voor de huidige periode heeft Nederland dit alleen toegepast in de vorm van een graasdierenpremie voor runderen en schapen. Op dit moment is niet bekend of Nederland hier ook voor kiest in de nieuwe GLB-periode. Onze verwachting is wel dat een bepaalde vorm van graasdierenpremie behouden blijft. Het ligt niet in de lijn der verwachting dat andere gekoppelde steun wordt ingevoerd. Ten aanzien van het budget worden geen eisen gesteld aan de gekoppelde inkomenssteun.

Overheveling budgetten

Binnen het GLB is een budget voor rechtstreekse betalingen (pijler I) en een budget voor plattelandsontwikkeling (pijler II). Tussen beide pijlers mogen lidstaten, binnen bepaalde grenzen, budgetten overhevelen. In totaal kan maximaal 32% worden overgeheveld van pijler I naar pijler II.

Bedrag per subsidiabele hectare of betalingsrecht

In Nederland zijn op dit moment circa 1,8 miljoen betalingsrechten beschikbaar. Het aantal subsidiabele hectares ligt iets hoger. Rekening houdend met de mogelijkheden van keuzes en overhevelingen in het budgetkeuzes kan de basisinkomenssteun variëren tussen circa € 165 en € 346 per subsidiabele hectare of betalingsrecht. Onze verwachting is dat het bedrag uiteindelijk dichter bij de € 256 komt te liggen dan bij deze twee uitersten. Dit is (fors) lager (ca. 33%) dan het bedrag in 2019/2020: € 380 per betalingsrecht (basis- en vergroeningspremie). Maar, zoals aangegeven, kan een bedrijf vanaf 2021 andere rechtstreekse betalingen ontvangen bij deelname aan bijvoorbeeld de (vrijwillige) ecoregelingen.

Vervolg

De voorstelverordeningen die door de EC zijn opgesteld, worden de komende tijd besproken in de lidstaten, de Europese Raad en het Europese Parlement. Allereerst moet er overeenstemming zijn over de Meerjarenbegroting (MFK). Daarna zullen enkele gedelegeerde verordeningen worden gepubliceerd met aanvullende (detail)regelingen. Mogelijk dat er pas overeenstemming komt na de verkiezingen van het Europees Parlement (mei 2019). Een latere overeenstemming kan tot gevolg hebben dat ook het nieuwe GLB niet per 2021, maar pas per 2022 in zal gaan.

Conclusie en advies

De voorstelverordeningen voor het nieuwe GLB 2021-2027 zijn gepubliceerd. De ervaring leert dat de lijn die is uitgezet uiteindelijk redelijk in dezelfde vorm wordt doorgevoerd. De wijzigingen zullen met name op detailniveau plaatsvinden. Daarnaast is het strategisch GLB-plan van groot belang. De inhoud hiervan zal (zonder uitstel) in 2019 door Nederland vastgesteld moeten worden en in 2020 definitief worden.  Onbekend is of de betalingsrechten in stand blijven. Wel zal de waarde per subsidiabele hectare of betalingsrecht duidelijk lager worden.

Meer informatie

Wilt u meer weten over het Gemeenschappelijk landbouwbeleid? Neem contact op met Wim Dirks, via telefoonnummer 040-2942773 of stuur Wim een mail.