Wat is een levenstestament?

In een levenstestament wijst u één of meerdere personen (de gevolmachtigden) aan die uw vermogen mogen beheren en voor en namens u handelingen mogen verrichten, als u hier zelf niet meer toe in staat bent. Bijvoorbeeld door een ongeluk (hersenletsel, coma) of ziekte (dementie). De gevolmachtigde is niet alleen bevoegd om bankzaken voor u te regelen, maar ook om allerlei andere handelingen te verrichten. Zoals u vertegenwoordigen binnen uw onderneming, het doen van schenkingen en het verkopen van onroerend goed.

Waarom een levenstestament?

Een levenstestament kan in meerdere situaties van belang zijn. 

Voorbeeld

U bent gehuwd. U heeft geen levenstestament en u raakt dermate dementerend dat u geen beslissingen meer kunt nemen. Uw partner wil uw gezamenlijke woonhuis verkopen en een appartement kopen, zodat u thuis kunt blijven wonen. Bij de notaris krijgt uw partner te horen dat dit niet gaat lukken. 

Bepaalde zaken zou uw partner gewoon voor u kunnen regelen, maar een aantal zaken (waaronder het verkopen van de gezamenlijke woning en beschikken over geld op uw privérekening) kunnen niet zomaar worden verricht, ook niet als u in gemeenschap van goederen bent gehuwd. Een levenstestament had in deze situatie uitkomst geboden. 

Voorbeeld

U exploiteert samen met uw zoon een bedrijf. Door een ongeluk loopt u hersenschade op en bent u niet meer in staat om beslissingen te nemen. U heeft geen levenstestament opgesteld. Kan uw zoon nog beslissingen nemen met betrekking tot het bedrijf? 

Zaten u en uw zoon gezamenlijk in een vennootschap onder firma (vof)? Dan zijn er waarschijnlijk in een vennootschapsakte afspraken gemaakt over wie welke zaken (onder welke voorwaarden) mag regelen binnen uw bedrijf. Daarmee kan uw zoon deels vooruit, maar bij dergelijke afspraken zijn vaak wel kaders gesteld, bijvoorbeeld dat de vennoten vanaf een bepaald bedrag altijd samen moeten beslissen. Voor die beslissingen loopt uw zoon dan toch tegen een probleem aan. 

Bent u samen met uw zoon bestuurder van een bv? Dan zijn er bepaalde beslissingen die een bestuurder zelfstandig mag verrichten, maar zijn er ook beslissingen die u samen moet nemen en mogelijk moet zelfs namens u (als bestuurder/aandeelhouder) een nieuwe bestuurder worden benoemd. 

Wat is het alternatief als er geen levenstestament is?

Als er geen levenstestament is, zal uw partner/familie bij de rechtbank een bewind moeten laten instellen over uw vermogen om toch zaken te kunnen regelen. De bewindvoerder kan voor en namens u handelingen verrichten. Deze procedure bij de rechtbank kan enkele weken duren, wat nadelige gevolgen kan hebben voor uw bedrijfsvoering. Aan zo’n bewind zijn regels verbonden. 

Zo moet de bewindvoerder:

• jaarlijks rekening en verantwoording afleggen bij de rechtbank;
• toestemming vragen aan de kantonrechter voor bepaalde handelingen, zoals voor uitgaven en aankopen vanaf € 1.500, overdrachten (van onroerend goed en andere bestanddelen van de onderneming) en het aangaan van leningen en schenkingen.

Deze toestemming verleent de rechter niet zomaar voor alle handelingen. De rechter controleert of de onder bewind gestelde persoon en diens vermogen door de handeling niet wordt benadeeld. In de praktijk wijst de rechter bijvoorbeeld het doen van een schenking (in het kader van een bedrijfsoverdracht) bijna altijd af.   

Voor (familie/partners van) een ondernemer in een samenwerking is het extra opletten. Het is gebruikelijk dat tussen de samenwerkende ondernemers wordt afgesproken in welke situaties een ondernemer móét uittreden. Onderbewindstelling is vaak een van die situaties. Dus als de familie een bewind instelt om zaken in privé te regelen, kan dat ook gevolgen hebben voor de onderneming. 

Met een levenstestament regelt u wie namens u mag handelen als u dat zelf niet meer kunt. U voorkomt hiermee dat er een bewind moet worden ingesteld bij de rechtbank.  

Wat legt u vast in een levenstestament?

De belangrijkste onderdelen kunnen worden samengevat in vier vragen: Wie? Wanneer? Wat? En hoe?

Wie wijst u aan als vertrouwenspersoon/gevolmachtigde om beslissingen namens u te nemen?

Wanneer treedt de volmacht in werking: direct nadat het levenstestament is getekend of pas als u wilsonbekwaam bent en dit blijkt uit de verklaring van een arts? Beide opties hebben voor- en nadelen. 

Wat mag de volmachtigde regelen? In principe mag de gevolmachtigde alles regelen: vertegenwoordiging van u binnen uw bedrijf, verkopen van uw huis, beheren van uw bankrekeningen, doen van schenkingen, inhuren van zorg aan huis. 

Voor bepaalde handelingen kunt u wensen of instructies aangeven. Een voorbeeld daarvan is wie de mogelijkheid krijgt om uw bedrijf over te nemen als u zelf niet meer in staat bent om het bedrijf voort te zetten. 

Hoe mag de gevolmachtigde dit regelen? Wordt er één persoon genoemd die zelfstandig beslissingen mag nemen of benoemt u meerdere personen die gezamenlijk mogen beslissen? Benoemt u een toezichthouder aan wie de gevolmachtigde verantwoording moet afleggen? 

Meer weten over het opstellen van een levenstestament?

Bij ABAB Legal zijn we graag van betekenis. Door kennis te delen, advies te geven en voor inzicht te zorgen. Wij adviseren u graag over de mogelijkheden van een levenstestament. De inhoud ervan is  afhankelijk van uw specifieke voorkeuren en uw persoonlijke omstandigheden.

Neem voor meer informatie of advies contact op met Michelle van Heereveld, jurist personen- en familierecht, via telefoonnummer 0492-579835 of stuur Michelle een e-mail.