Schade geschat op € 1,2 miljard

De Autoriteit Consument en Markt (ACM) heeft vastgesteld dat Nederlandse bedrijven, al dan niet tegen betaling, online fake reviews, fake likes of fake volgers aanbieden voor gebruik op online (social) platforms. Deze beoordelingen geven niet de werkelijke ervaring van consumenten weer. Bedrijven, influencers en anderen gebruiken deze beoordelingen om het beeld van hun bedrijf, product of dienst te manipuleren en zo hun winstaandeel te vergroten. Zo worden consumenten misleid over de kwaliteit of populariteit van een bedrijf, product of dienst. Ook zetten bedrijven negatieve fake reviews in om concurrenten in een kwaad daglicht te zetten. De schade voor de online adverteerders door de fake influencer marketing wordt wereldwijd geschat op ongeveer € 1,2 miljard. Hierbij is dan nog niet eens de schade voor het consumentenvertrouwen meegerekend.

Richtlijnen ACM

Eerder dit jaar publiceerde de ACM haar leidraad ‘Bescherming van de online consument’, waarin staat beschreven waar verleiding overgaat in misleiding. Ze leggen uit waarom dit de consument misleidt en waarom dergelijk handelen niet is toegestaan. Deze richtlijnen zijn niet bindend. Toch zijn ze niet zo vrijblijvend als gedacht. Het belang van online reviews voor bedrijven en consumenten neemt toe en daarmee het belang van de betrouwbaarheid en transparantie. De ACM geeft in de richtlijnen tips en informatie aan bedrijven hoe zij zich aan de regels kunnen houden.

Handhaving door ACM

De ACM houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Zo onderzoekt zij onder andere de rol en verantwoordelijkheid van platforms bij het bestrijden van misleidende beoordelingen. De ACM gaat er hierbij vanuit dat bedrijven de regels zoveel mogelijk volgen. Gebeurt dit niet, dan kan de ACM overgaan tot handhaving. Zij sporen de bedrijven op die fake reviews, fake volgers en fake likes aanbieden en gebieden deze partijen dergelijke activiteiten te stoppen. Daarbij kan de ACM bedrijven vorderen hun klantbestanden openbaar te maken. Op basis daarvan kan de ACM bedrijven, influencers en anderen die de misleidende beoordelingen gebruiken, aanspreken. Weigeren deze partijen hun overtredingen te stoppen, dan kan de ACM andere instrumenten inzetten, zoals het opleggen van boetes.

Conceptwetsvoorstel

In 2019 heeft de EU een Richtlijn (EU) 2019/2161 aangenomen, waarin het gebruiken van fake reviews uitdrukkelijk als misleidend wordt bestempeld. Deze richtlijn moet uiterlijk in mei 2022 in de Nederlandse wet worden omgezet als zijnde nationale wetgeving. Hiervoor heeft het ministerie van Economische Zaken en Klimaat nu een conceptwetsvoorstel gepubliceerd. Het wetsvoorstel streeft naar een betere handhaving van de regels voor consumentenbescherming. Wat voor consumenten in de fysieke wereld geldt, moet voor hen ook online gelden. Te vaak is informatie bij zowel sociale media, digitale platforms en webwinkels nog onvolledig, onduidelijk of soms zelfs misleidend.

Inhoud wetsvoorstel

Met de invoering van het huidige wetsvoorstel verandert het volgende:

• Een verbod om zoekresultaten weer te geven zonder duidelijk te maken dat het betaalde reclame betreft of dat er is betaald om een hogere plaatsing te krijgen.
• Digitale platforms moeten consumenten informeren wie verantwoordelijk is (verkoper of platform) voor de levering en het afhandelen van retourzendingen, zodat de consument weet wie hij moet benaderen bij problemen.
• Digitale platforms moeten consumenten informeren hoe de volgorde wordt vastgesteld van het aanbod dat de consument te zien krijgt.
• Websites moeten consumenten informeren of zij een gepersonaliseerd aanbod krijgen, bijvoorbeeld doordat een algoritme bijhoudt wat de betreffende consument heeft gekocht en welke websites hij heeft bekeken.
• Consumenten krijgen meer rechten bij het gebruikmaken van ‘gratis’ digitale diensten waarvoor zij hun persoonlijke gegevens moeten opgeven (waaronder begrepen sociale media platforms).

Ondernemer aansprakelijk

Het nalaten adequate maatregelen te treffen en het weglaten van informatie voor de consument, is onder de nieuwe wetgeving ‘misleidend’. Hierdoor kunnen consumenten hun (koop)overeenkomst vernietigen, waardoor betaalde vergoedingen teruggestort moeten worden. Ook kunt u als ondernemer zelf aansprakelijk zijn voor geleden schade.

Meer weten?

De juristen van ABAB Legal hebben uitgebreide kennis en ervaring op het gebied van ICT recht en kunnen u bijstaan bij het maken van allerhande vraagstukken. Neem voor meer informatie of advies contact op met Niels Ista, jurist ondernemingsrecht en ICT-recht, via telefoonnummer 0165-531330 of stuur Niels een e-mail.